Dziedzictwo

Bazylika i Klasztor Dominikanów w Lublinie wpisał się w ponad 1000-letnią tradycję Kościoła Katolickiego w Polsce jako miejsce, w którym czczony jest Krzyż Święty w jego relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Relikwia jest to poświadczona licznymi dokumentami pozostałość z czasów Jezusa Chrystusa.

W naszym sanktuarium od końca XIV wieku przechowywany był duży kawałek krzyża, na którym umierał Jezus Chrystus, Zbawiciel świata. Wnętrze bazyliki, zakrystii i klasztoru dokumentują nieprzerwany kult tej relikwii.

Historycy uważają, że drzewo Krzyża Świętego zostało do nas przywiezione z Kijowa. Prawdopodobnie dokonał tego biskup Andrzej, dominikanin, który w czternastowiecznym Kijowie był opiekunem relikwii pochodzących z Konstantynopola jako najwyższy wówczas hierarcha chrześcijański. Prochy biskupa Andrzeja spoczywają w krypcie naszej bazyliki. Do lubelskich relikwii Krzyża Świętego pielgrzymowali polscy królowie i wybitne osobistości kościelne i świeckie, między innymi: Jan Kazimierz, Jan III Sobieski, Stanisław August Poniatowski.

W najnowszych czasach częstym gościem sanktuarium bywał kard. Karol Wojtyła, profesor etyki na KUL-u (1956-1978), późniejszy papież, który przed relikwiami wielokrotnie celebrował Mszę św .

W latach 70-tych i 80-tych poprzedniego stulecia odbywała się peregrynacja, czyli wędrówka relikwii po naszej lubelskiej diecezji. Dla potrzeb przybywających pielgrzymów, szczególnie w dniach odpustów (3 maja i 14 września) został zbudowany wspaniały kościół, który w roku 1967 otrzymał nadany przez Stolicę Apostolską tytuł bazyliki mniejszej. Dnia 9.VI 1987r., w czasie III pielgrzymki do ojczyzny Jan Paweł II w czasie homilii odprawianej na lubelskich Czubach powiedział znamienne słowa:

„W duchu nawiedzam relikwie Drzewa Krzyża Świętego w bazylice Ojców Dominikanów, dokąd wiele razy udawałem się na modlitwę, a także aby sprawować Mszę św.”